Pak ditë më parë, pata kënaqësinë e madhe t’i bëj një vizitë në shtëpinë e tij, prof. Ferdinand Lekës, leksikograf, përkthyes e studiues, sot mbi 90 vjeç (ah, shkodran me origjinë!). Emri i tij mund t’i rrëshqasë një pjese, por kurrssesi atyre që merren me përkthimin, me letërsinë më të mirë botërore, me fjalorët. Ndonëse jetojmë afër këtu në Tiranë, kisha vite pa e takuar. Me të na lidh një miqësi familiare e kahershme, kurse personalisht, studente asokohe, e deri më sot në mënyrë të përditshme gati, më lidh puna e tij voluminoze dhe e patëmetë, e sendërtuar në hartimin e disa fjalorëve dygjuhësh Italisht – Shqip, në përkthimin e emrave që kanë bërë historinë e letërsisë në Itali e më gjerë, si Alessandro Manzoni me romanin e tij “Të fejuemit”, me përkthimin e Erasmit të Rotherdamit “Lavdërimi i çmendurisë”, me përkthimin e “Canzoniere” të Petrarca-s, me përkthimin e Stephan Zweig-ut etj.
I gjatë si dikur, me zërin akoma të fortë, ndonëse ankohet për sasinë e ilaçeve që merr gjatë ditës, i mbështetur prej një jete, pa kushte, nga e shoqja, zonja fisnike Neti, një nga ato shkodranet doc, e mençur e elegante në të folur e qëndrim, më flet me pasion e bindje për idetë e bindjet e tij. Jetojnë në një apartament të thjeshtë të para ’90, disi të vogël për të mbajtur një figurë të tillë, ku sasia e librave dhe objekteve është shumë më e madhe se sa mund të pranojë ajo kubaturë. Kështu jetonte dikur edhe Pashko Gjeçi, përkthyesi i Dantes, e ai iku nga kjo botë pa iu dhënë mundësia për të gëzuar krejt pak nga detyrimi i Shtetit për të.
E megjithatë, aty vjen erë dinjitet, vjen erë dije, vjen erë përkushtim. Aty më asociohet fraza e filmit të Sorrentinos “Bukuria e madhe” (La grande bellezza): “l’odore della casa dei vecchi”, që ma zbut shpirtin; aty jeta është e ndalur në një tjetër dimension, nuk ka asnjë lidhje me çka gumëzhin e shkapetet aty jashtë, me rropamën e kaosit. Aty atmosfera nuk ia përngjet asnjerës, përveç vetes dhe kategorisë së pakët së cilës ata i përkasin: mendimtarëve e punëtorëve të dijes, të zhveshur nga çdo meskinitet e boshllek gërryes të njerëzve pa bosht. Aty, marr frymë!
Nëse do të kishte një shkop magjik, nëse do të kisha fuqinë e ndokujt, do të bëja më së pari vetëm një gjë: këtyre krejt pak figurave realisht të ndrituna të kulturës kombëtare, akoma në jetë, do t’iu siguroja dinjitetin që iu përket me sigurimin e kushteve fizike, por mbi të gjitha morale: hapësirën për të vendosur bibliotekën e tyre, një shkrimtore e kaq. Ata nuk kanë kërkuar kurrë asgjë, askujt. Sot, pa kërkesë nga askush, ia kushtoj Profesorit këtë ditë; ia kushtoj Atij dhe të ngjashmëve të Tij, dikur, sikurse sot.
