Jo më larg se sa pak ditë më parë, në Shqipëri mbërritën 192 mijë doza të vaksinës kineze CoronaVac dhe kryeministri Rama tha se kishin siguruar edhe 1.2 milionë doza të tjera, me shpresën e vaksinimit të gjysmë milioni qytetarëve, deri në fund të qershorit. Por a është e efektshme CoronaVac?
MetropolPost, nisur nga dyshimet e hedhura në median botërore mbi këtë vaksinë dhe efektshmërinë e saj, iu drejtua epidemiologut Ilir Alimehmeti, i cili sqaron se çfarë është vaksina CoronaVac, si funksionon ajo, çfarë thonë studimet mbi efektshmërinë e saj, dhe se çfarë duhet të presim nga vaksinimi masiv me të.
Metropolpost: Studimet klinike mbi CoronaVac japin shifra te ndryshme mbi efektshmërinë e saj. Madje disa, Brazili për shembull, e shpie deri ne 50% të efektshëm. Si është realiteti?
Epidemiologu Alimehmeti: CoronaVac, e prodhuar nga Sinovac Biotech, është vaksinë me virus të inaktivizuar. Duhet thënë që është një teknologji shumë e vjetër dhe është metoda klasike e prodhimit të vaksinave përpara zhvillimit të mjekësisë moderne. Edhe sot e kësaj dite prodhohen disa vaksina me virus të inaktivizuar, por me kusht që asnjë prej këtyre vaksinave nuk është për viruse me fuqi vdekjeprurëse. Pse ndodh kjo? Sepse gjatë procesit teknologjik të prodhimit të vaksinës, inaktivizimi kimik ose me rrezatim i virusit, mund të mos kryhet si duhet në disa prej loteve të vaksinës. Kjo do të sillte si rrjedhojë injektimin e virusit funksional në trupin e njeriut e duke shkaktuar për pasojë pikërisht sëmundjen që duhet të parandalojë. Për këtë arsye, vaksinat me virus të inaktivizuar, nuk përdoren asnjëherë për sëmundje vdekjeprurëse. Si shembull, kjo teknikë përdoret për disa viruse të gripit sezonal, por e lejuar nga fakti që gripi nuk është aq vdekjeprurës sa COVID-19.
Për sa u përket studimeve klinike, CoronaVac ka vetëm një studim të publikuar mbi fazën e parë dhe të dytë klinike. Ky studim është publikuar më 17 nëntor 2020 në “The Lancet” dhe është kryer mbi personat të grupmoshës 18-59 vjeç (Zhang et al. The Lancet 2021, doi.org/10.1016/S1473-3099(20)30843-4). Pra, praktikisht nuk kemi asnjë të dhënë mbi sigurinë për moshat 60 vjeç e më lart.
Studimet e fazave të treta klinike nuk janë kryer nga vetë Sinovac Biotech, por janë kryer nga shtete të ndryshme në mënyrë të pavarur. Deri më sot nuk ka asnjë publikim të të dhënave të këtyre studimeve. Të vetmet të dhëna janë disa deklarata mediatike në këto shtete, që flasin vetëm për efektivitetin dhe asgjë për sigurinë. Kështu, në detaj, në Indonezi u deklarua nga The Strait Times efektivitet 65.3% më datë 11 janar 2021, në Brazil u deklarua nga BBC News efektivitet 50.4% më datë 12 janar 2021 dhe, në Turqi u deklarua nga Daily Sabah efektivitet 83.5% më datë 3 mars 2021. Por kujdes, burimet mediatike nuk konsiderohen asnjëherë si bazë shkencore dhe megjithatë mungojnë të dhëna të rëndësishme si: siguria e vaksinës, intervali i besueshmërisë së efektivitetit, si edhe niveli i efikasitetit në grupmoshat e ndryshme.
Në përmbledhje, të dhënat e fazës së tretë klinike të vaksinës CoronaVac, janë praktikisht joekzistuese në literaturën shkencore, ndryshe nga vaksinat e tjera që i kanë publikuar të gjitha gjetjet e fazave të treta klinike, përfshirë këtu vaksinën Sputnik V që i publikoi të dhënat më 2 shkurt 2021.
MetropolPost: Ç’ndodh nëse popullësia vaksinohet me një vaksinë që ka 50% efektivitet?
Epidemiologu Ilir Alimehmeti: Së pari dhe shumë e rëndësishme, nuk e dimë realisht se sa është efektiviteti i vërtetë i CoronaVac, pasi siç u përshkrua më lart të dhënat nuk janë bërë publike. Ajo që vëmë re nga deklaratat mediatike, dhe e theksoj sërish që ato nuk janë evidenca shkencore, është një luhatje tejet e madhe në studime në vende të ndryshme të botës: nga 50.4% deri në 83.5%. Kjo mund të ketë ndodhur për shumë arsye, duke përfshirë këtu edhe metodologjitë e ndryshme të studimeve, variantet e ndryshme të viruseve, gjendjen e ndryshme epidemiologjike, etj.
Kujtojmë që OBSH-ja deklaron se, duke marrë parasysh kushtet e emergjencës, kufiri minimal i efektivitetit është 50.0%. Si rrjedhojë, niveli 50.4% ndodhet në buzë të greminës së mungesës së efektivitetit të pranueshëm dhe, nga ana tjetër, përsëris që nuk kemi asnjë të dhënë mbi sigurinë për moshat 60 vjeç e lart, ndërsa për moshat 18-59 vjeç të vetmet të dhëna janë nga faza e parë dhe e dytë klinike, duke munguar të dhënat e fazës së tretë klinike.
Më tej, duke marrë parasysh që variantet e reja të SARS-CoV-2 kanë treguar që e ulin pak efektivitetin e vaksinave Pfizer, Moderna, AstraZeneca dhe Johnson&Johnson, nëse nisemi nga një nivel 50.4%, çfarëdo lloj uljeje të pësojë efektiviteti i CoronaVac do ta ulte nën nivelin e pranueshëm 50%, duke e kthyer praktikisht në vaksinë joefektive.
E mbi të gjitha këto të dhëna që mungojnë, shtrihet edhe mungesa aktuale e çertifikimit të vaksinës nga EMA (European Medicines Agency) apo FDA (Food and Drug Administration). Si rrjedhojë, de facto, aplikimi i kësaj vaksine në nivel popullate është një bast që, nëse rezulton i suksesshëm fitojmë të gjithë, por nëse rezulton i pasuksesshëm nuk dihet kush i mban përgjegjësitë.
Duke u bazuar mbi gjetjet dhe publikimet e deritanishme (datë 27.03.2021), vaksina CoronaVac nuk është e këshillueshme për t’u aplikuar në nivel popullate e sidomos jo në moshat 60 vjeç e lart.Së fundmi, duhet të marrim parasysh që ndodhemi në situatë dinamike e nëse të dhënat e CoronaVac publikohen të plota mbi sigurinë dhe efektivitetin, konsideratat e deritanishme mund të konfirmohen ose të ndryshojnë rrënjësisht.
Intervistoi Albana Nexhipi Lekaj
Copyright © MetropolPost.al
