Ç'humbasim dhe ç'fitojmë nga taksimi 9% sugjeruar nga Basha. Ekspertët e ekonomisë shpjegojnë

Taksimi 9% është një nga reformat që do ndërrmarrë koalicioni opozitar sapo të fitojë zgjedhjet e 25 prillit. Të paktën këshu ka deklaruar lideri i opozitës Lulëzim Basha, sipas së cilit, taksimi 9%, pjesë e përgjithshme e planit të opozitës, për të krijuar një shtresë të mesme shqiptarësh, të pavarur nga politika dhe garante e demokracisë në vend, do ndikojë jo vetëm në rritjen e mirëqenies së individit, lulëzimin e biznesit në vend, por edhe në ardhjen e investitorëve të huaj.

MetropolPost intervistoi disa nga ekonomistët më në zë në vend, për të kuptuar seç do të ndodh konkretisht nga aplikimi i kësaj takse nëse kolalicioni opozitar fiton, nëse ajo do japë realisht efektet e pretenduara nga Basha në ekonomi, apo nëse propagandimi i saj, është thjesht për motive elektorale.

IRENA BEQIRAJ: me taksimin 9% do kemi edhe një arkëtim më të paktë në buxhetin e shtetit dhe ata që do të fitojnë më shumë prej kësaj uljeje të taksave, do jenë oligarkët në vend

Për Irena Beqiraj, eksperte e ekonomisë dhe financave, studimet tregojnë se në gjenerimin e punësimit, ulja e tatim-fitimit, rendiet e fundit në radhë e lehtësirave që favorizojnë punësimin. Sipas tyre, shprehet ajo, rreth 75% e saj shkon në rritjen e pasurisë së aksionerëve, ndërsa 25% financon zgjerimin e mëtejshëm të kompanisë, ku futet edhe punësimi. Sa i takon biznesit vendas dhe bërjen e tij sa më konkurues në tregjet globale, në pamje të parë mund të duket e besueshme, që ulja e normës së tatimit nga 15% në 9% mund ta bëjë një gjë të tillë, pra t’’i bëjë bizneset më konkurruese, por pakkush me njohuri ekonomike, beson se 96% e biznesit do të bëhen më konkurrues në tregjet globale, sepse qeveria do t’ju vendosë në dispozicion mesatarisht me 193 mijë lekë në vit, me anë të uljes së tatimit?

Ndërkaq, përveç këyre thekson Beqiraj, me taksimin 9% do kemi edhe një arkëtim më të paktë në buxhetin e shtetit, rreth 12.8 miliardë në vit, dhe ata që do të fitojnë më shumë prej kësaj uljeje të taksave, do jenë oligarkët në vend. Ata që përfitojnë vërtetë nga kjo ulje, janë ata me xhiro vjetore mbi 350,000 milionë lekë, të cilët përfitojnë 8,37 miliardë lekë në vite ose 65.9% të uljes. Këtu, sqaron ajo, ka një grup edhe më të vogël, të cilët do të bëhen edhe më të pasur, duke përfituar pjesën e luanit. Janë pikërisht 1% (200 më të mëdhenjtë), të cilët do të përfitojnë plot 44,4% të uljes ose 5.7 miliardë

Në gjykimin e Beqiraj, analiza e ekonomisë me filtrin e kësaj taksje, nxjerr në pah edhe një fakt akoma më interesant: nëse ndodh, batica e uljes së tatimit do të shkatërrojë anijet e vogla, në konkurrencë me 200 më të mëdhenjtë, të cilët, tatimi i së cilave nuk falë 9% nuk ka për ta kaluar 0.5% të xhiros vjetore, pra po aq sa do paguante një biznes i vogël në programin e qeverisë Basha.

KASTRIOT SULKA: niveli i taksave të ulta është një nga komponentet. Detyra e parë është të krijojë besimin për qëndrueshmërinë.

Ndërkaq, në analizën e Kastriot Sulkës, ekspert ekonomie dhe financash gjithashtu, ulja e taksës nga 15 në 9% nënkupton një përfshirje më të madhe të parave në treg. Basha si i djathtë, mendon se privati e administron më mirë paranë se shteti. Së dyti, mendon se duke ia shkuartuar barrën, biznesi do zhvillohet dhe do kemi më shumë të ardhura nga më shumë biznese, por me barrë më të vogël, pra edhe të ardhurat e shtetit rriten nga më shumë biznese, por me më pak barrë. Individi do ketë më shume punësime, pra do t’i rritet si punësimi, ashtu edhe pagat. Pronarit, duke iu hequr një pjese takse, do paguajë më mirë njerëzit.

Unë besoj se në vende si i yni, niveli i taksave të ulta është një nga komponentet, por jo më i rëndësishmi. Të dyja qeveritë kanë bërë nga këto tentativat me 1 Euro, dhe nuk është se kanë pasur sukses.

Për investimet e huaja, taksat nuk janë më të rëndësishmet. Ndryshimi i nivelit të taksave nga 15 në 9% nuk është se do t’i joshë. Do t’ju duhet kohë që të kuptojnë në e ka seriozisht apo ka ndërmend ta ndryshojë sërish. Tregu financiar është shumë i rëndësishëm për kompanitë e mëdha. Pra detyra e parë është të krijojë besimin për qëndrueshmërinë.

Për investimet e huaja besimi në sistemin financiar, korrupsioni dhe drejtësia, vijnë më parë se një taksë e ulët. Kurse për tregun vendas, taksa ka ndikim të drejtëpërdrejtë. Mendoj se ulja e taksës do jap impakt në tregun vendas dhe pikëpamjen sociale, (papunësinë, formalitetin/informalitetin etj). Për shembull, kjo lidhet edhe me uljen e taksës së punës, e cila do të bëhet 18% ( pra kontributet e sigurimeve shoqërore). Në momentin që flasim kontributet e sigurimeve shoqërore jane 23 % dhe do shkojnë në 18% ( pra 9% i paguan nga punëdhënësi, 9% punëmarrësi). Ajo që dua të them ështe se këto politika kanë sens dhe funksionojnë kur kordinohen, dhe nuk jane ad-hoc. Po të sjell një shembull për ta ilustruar. Një punonjësi me pagë 500 mijë lekë, aktualisht i mbahen 9.5% vetëm për kontributet e sigurimeve shoqerore, pra 47.500 lekë në muaj. Me 9% do t’i mbahen 45.000. Por më shumë ka efekt për biznesin, sepse nga 13.8%, ju shkon në 9%. Pra, nëse një biznes ka një bordero me 10 milion, ai paguan 1.380.000 lekë çdo muaj. Me 9% do jetë 900.000 lekë në muaj. Dhe kjo do të ndikojë që biznesmeni të mos i mbajë më punonjësit në të zezë.

PANAJOT SOKO: jam për taksë 10% për çdo lek të fituar dhe për TVSH 20%. Ta bëjmë me ligj për 15 vjet, që mos preken nga askush.

Kurse Panajot Soko, po ashtu ekspert ekonomie, shprehet se është për një stimul fiskal të të gjithë ekonomisë. Kriza, që të kalohet, thotë ai, kërkon parà. Dhe këto parà, në periudhë afatshkurtër, mund t’i shpërndajë vetëm shteti, me stimuj fiskalë. Shteti duhet të stimulojë, duke ulur disi taksat, me qëllim që biznesi të fillojë të marrë frymë. Rama ka hallin e buxhetit, se ka hallin e projekteve. Po tani halli duhet të jetë ekonomia. Është një momentum tani. Sepse pas krizës dhe problemeve që patën me produktet, vendet e Europës, do tërheqin linjat e prodhimit nga Kina dhe India, dhe do t’i sjellin ne vende brenda influencës së tyre politike. Nëse ul taksat, krijon atraktivitet për të bërë biznes, vendi bëhet më atraktiv. Natyrisht duhen dhe gjëra të tjera, por taksa është një nga elementet që merren në konsideratë, kur merren vendimet për investime.

Pra dy janë etapat: e para është rekuperimi nga kriza, e dyta është pozicionim strategjik, që i paraprin asaj që do ndodhi. Prandaj unë jam për taksë 10% për çdo lek të fituar (pavarësisht sesi e fiton, n’daç me rrogë, n’daç fitim kompanie, n’daç nga qeraja, taksa të jetë 10%), dhe për TVSH 20%. Për 15 vjet ta bëjmë me ligj, që mos preken taksat nga askush.