Çfarë është Hamasi?
Hamasi është një lëvizje militante islamike dhe një nga dy partitë kryesore politike në territoret palestineze. Ai qeveris më shumë se dy milionë palestinezë në Rripin e Gazës, por grupi është më i njohur për luftën e tij të armatosur kundër Izraelit. Dhjetra vende – duke përfshirë Izraelin, Shtetet e Bashkuara, Bashkimin Evropian dhe Mbretërinë e Bashkuar – e kanë cilësuar Hamasin si organizatë terroriste, pavarësisht se disa e përdorin këtë emërtim vetëm për krahun e tij ushtarak.
Më 7 tetor 2023, Hamasi nisi një sulm masiv të befasishëm në jug të Izraelit, duke vrarë qindra civilë dhe ushtarë dhe duke marrë peng dhjetëra të tjerë, sulm i cili vazhdon edhe aktualisht. Si kundërpërgjigje, Izraeli i shpalli luftë grupit dhe filloi bombardimet e rënda të Gazës, si dhe urdhëroi një “rrethim total” të Rripit të Gazës e autoritetet kanë ndërprerë furnizimin me energji elektrike, karburant, ushqim dhe ujë të tijin
Cila është origjina e Hamasit?
Hamas, një akronim për Harakat al-Muqawama al-Islamiya (“Lëvizja e Rezistencës Islame”), u themelua nga Ahmed Yassin, një klerik palestinez i cili u rrit si aktivist i degëve lokale të Vëllazërisë Myslimane (një organizatë politike islamike lindur në Egjipt në vitet 1920).
– 1987: Yassin themelon Hamasin në Gaza si krahu politik i Vëllazërisë, pas shpërthimit të intifadës së parë (kryengritje palestineze kundër pushtimit izraelit të Bregut Perëndimor, Gazës dhe Jerusalemit Lindor).
– 1988: Hamasi publikon statutin e tij, ku shpall se synon të shkatërrojë Izraelin dhe të krijojë një shtet islamik në Palestinë.
– Në prill 1993 fillon të përdorë bomba vetëvrasëse, pesë muaj para se udhëheqësi i PLO-së, Yasser Arafat dhe kryeministri izraelit Yitzhak Rabin të nënshkruanin Marrëveshjen e Oslos (pakti vendosi vetëqeverisje të kufizuar për një pjesë të Bregut Perëndimor dhe Gazës, nën një entitet të sapokrijuar të quajtur “Autoriteti Palestinez” (PA) –> fakt është që Hamasi i dënoi marrëveshjet dhe njohjen reciproke të PLO dhe Izraelit).
– 2006: Marrja e Gazës nga Hamasi pasoi fitoren e tij në zgjedhjet parlamentare palestineze të vitit 2006, hera e fundit që u mbajtën. Hamasi akuzoi Abbasin për komplot kundër tij, ndërkohë që Abbasi e përshkroi incidentin si një grusht shteti.
–2007: Hamasi sundon Rripin e Gazës pas një lufte të shkurtër civile me forcat besnike të lëvizjes Fatah, udhëhequr nga presidenti Mahmoud Abbas, i cili është i vendosur në Bregun Perëndimor dhe gjithashtu kryeson Organizatën për Çlirimin e Palestinës (PLO).
– 2017: Hamasi publikon një dokument të ri, më të moderuar, ku pranon krijimin e një shteti të përkohshëm palestinez përgjatë kufirit të “Vijës së Gjelbër” krijuar para Luftës Gjashtë Ditore (1967), ku gjithësesi nuk e njeh Izraelin.
Cila është ideologjia e lëvizjes?
Në statutin e tij të vitit 1988, Hamasi deklaroi se Palestina është një atdhe islamik që nuk mund t’u jepet kurrë jomuslimanëve dhe se kryerja e një lufte të shenjtë, për të hequr kontrollin e Palestinës nga Izraeli, është një detyrë fetare për muslimanët palestinezë.
Ky pozicion çoi në konflikt me PLO, e cila në 1988-n njohu të drejtën e ekzistencës së Izraelit. Hamasi, në fakt, filloi të vepronte mjaft shpejt i pavarur nga organizatat e tjera palestineze, duke krijuar armiqësi midis grupit dhe homologëve të tij nacionalistë laikë. Hamasi është pjesë e një aleance rajonale që përfshin Iranin, Sirinë dhe grupin islamik shiit Hezbollah në Liban, të cilët janë të gjithë kryesisht kundër politikës së SHBA në Lindjen e Mesme dhe Izraelit.
Si është i organizuar?
Hamasi ka një sërë organesh qeverisëse që kryejnë funksione të ndryshme politike, ushtarake dhe sociale. Politika e përgjithshme vendoset nga një organ më i lartë konsultativ, quajtur Byroja Politike, e cila vepron në mërgim, ndërkohë që komitetet lokale trajtojnë çështjet themelore në Gaza dhe Bregun Perëndimor.
Aktualisht si lider politik shërben Ismail Haniyeh, duke zëvendësuar liderin kohëgjatë Khaled Meshaal që prej vitit 2017.
Që nga 2020-a, ai ka operuar nga Doha, Katar, dhe thuhet se Egjipti e kufizon lëvizjen e tij për në Gaza e anasjelltas.
Çështjet e zakonshme në Gaza mbikëqyren nga Yahya Sinwar, i cili më parë ka drejtuar krahun ushtarak të Hamasit e që më parë ka shërbyer njëzet e dy vjet në një burg izraelit për organizimin, rrëmbimin dhe vrasjes e dy ushtarëve izraelitë.
Marwan Issa dhe Mohammed Deif komandojnë krahun ushtarak të Hamasit, Brigadat Izzeddin al-Qassam.
Si financohet?
Hamasi është i përjashtuar nga ndihma zyrtare që Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian (BE) i ofrojnë PLO në Bregun Perëndimor. Historikisht, mërgimtarët palestinezë dhe donatorët privatë nga Gjiri Persik, kanë siguruar pjesën më të madhe të financimit të lëvizjes. Për më tepër, disa organizata bamirëse islamike në Perëndim, kanë derdhur para për grupet e shërbimeveota të mbështetura nga Hamasi.
Shënim: Shkrimi është pasuri intelektuale e ISPI, Institutit Italian për Studimet ndërkombëtare. Përshtatje MetropolPost.al
