Milton Friedman thoshte se ekonomia është e thjeshtë. “Gjithçka që duhet të mbani mend, është se kërkesa për një produkt bie me rritjen e çmimt të tij, dhe se asgjë nuk është falas. Pjesa e vështirë është zbatimi në praktikë i këtyre dy ideve të thjeshta”. Kur Friedman tha se në këtë botë “ nuk ka drekë falas “ai donte të thoshte se gjithçka e ka një kosto, edhe pse ato nuk janë gjithmonë të dukshme.
Për një ekonomist, çdo zgjedhje është një shkëmbim. Thënë këtë, kushdo nga ju që do të pranonte të drekonte sot me mua, edhe pse paguaj unë, edhe nëse nuk planifikon të ma kthejë ftesën, madje edhe nëse vendos të mos e ketë fare mendjen tek ato që do të flasim, paguan me kënaqësinë që do të kishte marrë, nëse në vend që të drekonte me mua do të kishte bërë diçka tjetër.
Njerëzit përgjithësisht janë shumë të lumtur edhe të prirur “të blejnë edhe të shesin” tezën naive se shërbimi, produkti, konsulenca, apo edhe një begenisje (nga ato për të cilat ne “vdesim “) është falas ose me një kosto më të ulët, sesa do të paguanin në të vërtëtë.
Për shembull, fluturimet me linjat lowcost që tani janë shumë në modë, janë një shembull ekselent për të kuptuar kostot oportune edhe kostot e fshehura. Nëse kostos së biletës së fluturimit low cost, e cila përfshin vetëm çantën e shpinës, do t’i shtonit koston e kënaqësisë për të pasur në udhëtim ca ndërresa apo parfumin tuaj të preferuar, do t’i shtonit koston e kohës që do t’ju duhet që check in ta bëni në shtëpi, edhe pse sërisht do të jeni të detyruar të prisni në rradhë për të dorëzuar bagazhin, (kuptohet nëse keni zgjedhur që pas dushit të darkës të vishni një palë ndërresa të pastra), apo do t’i shtonit kostot e kohës së harxhuar në vonesat e shpeshta, shkëbimi që keni bërë me biletën e blerë gjëkundi tjeter, është padyshim pa asnjë benfit shtesë.
Falas apo lirë, janë ide inovatore që ushqehen pikërisht nga konvencionaliteti “lire është më mirë!”
A ka nevojë të studiosh ekonomi për të kuptuar çfarë fshihet pas çdo gjëje të ofruar falas apo nën kosto? Oh jo! Gjyshet tona pa universitet thonin: “peshqeshit mos ju gëzo se e paguan dyplo ( dyfish)”.
Mësimi 1: Sa herë të dëgjoni se kjo konsulencë po jepet falas, apo këtë shërbim po e marrim me kosto të ulët kujtohu që kjo botë është e mbushur me gjëra nën kosto apo falas, vetëm se kushtojnë shumë, edhe ne nuk jemi të pasur për të blerë lirë.
Mësimi 2: Që ekonomistët nuk kanë shumë miq sa do të dëshironin, fajin e ka Miton Freidman!
